MERT İNAN İstanbul – Atatürk’ün hastalığı ve ölüm nedenine ilişkin en geçerli ve doğru bilgiler Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı uhtesinde bulunan belgelerde yer alıyor. Arşiv belgelerinde, Cumhuriyetin ilanından sonra Atatürk’ün ilk ciddi rahatsızlığı Kasım 1923’te ortaya çıktığı, aşırı çalışma ve yorgunluktan dolayı kalp krizi geçirdiğ, 13 Kasım 1923 günü Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp tarafından muayene edildiği ve kendisinden alkol, tütün ve kahveyi azaltması istendiği vurgulanıyor.
İkinci kalp krizi
Atatürk’ün, 22-23 Mayıs 1927’de “Büyük Nutku” yazarken tekrar bir kalp rahatsızlığı geçirdiği, Kasım 1936’ya kadar ciddi sağlık sorunu yaşamadığı ancak bu tarihte zatürreye yakalandığı, tedavisinin Dr. Refik Saydam ve Dr. Asım Arar tarafından gerçekleştirildiği de belgelerde bulunuyor. Belgelerde yine Büyük Önder’in ölümüne neden olacak amansız hastalığın belirtilerinin 1937 yılının sonlarına doğru ortaya çıktığı vurgulanıyor.
Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp, Prof.Dr. Akil Muhtar Özden, Dr. Hüsamettin Kurul, Dr. Naki Ziya Yaltırım ve Dr. Asım Arar’dan oluşan kurulun 6 Mart 1938’de yaptıkları muayene sonucu “karaciğer atrofik sirozu” başlangıç teşhisi koyulan Atatürk’ün sağlığına kavuşması için Paris Büyükelçisi Suat Davaz’ın girişimleri ile Fransa’dan Prof.Dr. Fissenger’ın Türkiye’ye getirtildiği, Fissenger’ın yaptığı muayenede, Türk doktorların teşhisini benimsediği arşiv belgelerine yansıyor.
Savarona’da dinlenmeye çekildi
1 Haziran 1938’den itibaren Savarona’da dinlenme ve tedaviye alınan Atatürk’ün siroz hastalığının ikinci safhasıyla mücadele etmeye başladığı, yapılan tüm müdahale ve tedavi uygulamalarına rağmen, hastalığının iyice ilerlediği , Atatürk’ün 24 Temmuz 1938’de Dolmabahçe Sarayı’na getirildiği belgelere yansıyor. Salih Bozok’un 2 Ağustos 1938’de İsmet İnönü’ye yazdığı mektupta ise, “… Sevgili Paşam, Büyük kurtarıcımız Atatürk’ümüz dün ecnebî (yabancı) profesörlerin de bulunduğu bir sıhhî heyet tarafından muayene edildi. Konsültasyonda bulunan bazı doktor arkadaşlar tarafından bana mahrem olarak söylenenlere ve benim de görüp anladığıma göre bugünkü vaziyet Atatürk’ümüzün sıhhî vaziyeti, korkulacak kadar vahimdir…” ifadeleri kayıtlarda yeralıyor.
Durumu geçici olarak düzeldi
Arşivlerde 20 Ekim 1938’den itibaren Atatürk’ün sağlığında geçici bir düzelme görüldüğü, hastalığın seyrinde hafif bir gerileme olduğu, koma hâlinden çıkmaya başladığı belirtiliyor. Belgelerde Atatürk 21 Ekim 1938’de Başbakan Bayar ile kısa bir görüşme gerçekleştirdiği, bu görüşmede, ülke meseleleri, iç ve dış politika konularına ilişkin görüşler beyan ettiği, emirler verdiği de aktarılıyor. Belgelerde bu tarihtan sonra Ata’nın sağlığının yeniden bozulmaya başladığı vurgulanıyor. Ailesinin 6 Kasım 1938’de doktorların izniyle son kez Ata’yı ziyaret ettiği, ertesi gün Ata’nın doktorlardan karnındaki suyun alınmasını istediği, bunun üzerine saat 12.20’de Dr. Mehmet Kamil Berk tarafından karnındaki suyun alındığı bu işlemden sonra Atatürk’ün rahatladığı kayda geçiyor.
Atatürk’ün 8 Kasım 1938’de saat 19.00’da ‘son komaya’ girdiği başucunda duran doktoru Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp tarafından kayda alınırken, Büyük Önder’in İrdelp’in yüzüne baktıktan sonra “Aleykümesselam” diyerek kendinden geçtiği de belgelerde bulunuyor.